“Đầu vào dễ hiểu” hay “Thâm nhập toàn diện”: phương pháp học tiếng Anh nào sẽ hiệu quả hơn? Câu trả lời ngắn gọn: không phương pháp nào là tốt nhất để học và đạt được sự lưu loát trong tiếng Anh.
Câu trả lời súc tích hơn: Phương pháp tốt nhất để học và đạt được sự lưu loát trong tiếng Anh là ‘kỹ năng ngôn ngữ đào tạo tiềm thức‘. Nó kết hợp các yếu tố của ‘thâm nhập toàn diện’ và ‘đầu vào dễ hiểu’ nhưng đi xa hơn bằng cách chuyển từ học tập có ý thức sang ‘đào tạo tiềm thức‘ thông qua việc sử dụng ‘đầu vào đa phương tiện dễ hiểu’. ‘Huấn luyện tiềm thức’ sẽ được thảo luận trong phần 2 của bài viết này.
1. Thâm nhập toàn diện (Total Immersion)
Trong nhiều thập kỷ, ‘thâm nhập toàn diện’ được coi là phương pháp vượt trội hơn cả trong các phương pháp học ngoại ngữ. Chúng ta thường đọc những câu chuyện thành công của những người lớn học và thông thạo một ngoại ngữ bằng ‘sự thâm nhập toàn diện‘. Ví dụ, Chris Lonsdale đã học tiếng Trung khi trưởng thành và nói trôi chảy như người bản xứ.
Chris đã xuất bản cuốn sách “Tai thứ ba: Bạn có thể học bất kỳ ngôn ngữ nào”, trong đó anh mô tả chi tiết cách anh đạt được mục tiêu của mình. Tuy nhiên, Chris bỏ qua thực tế về khả năng ngôn ngữ độc đáo của mình. Xác suất thành công của anh ta có thể được nhân đôi bởi một người bình thường là rất thấp.
Cho đến nay, chỉ có một vài người đạt được thành công như Chris. Trên thực tế hàng triệu người trưởng thành sống ở nước ngoài trong nhiều năm không cho thấy sự tiến bộ nào trong khả năng giao tiếp bằng tiếng nước ngoài. “Thâm nhập toàn diện” mà không có nỗ lực học tập đặc biệt và hướng dẫn chuyên môn hiếm khi dẫn đến khả năng thành thạo ngôn ngữ bản địa. Người học có thể nói và hiểu được một ngôn ngữ bằng cách kết nối nó với kiến thức trong tiềm thức. Một ngôn ngữ không hiểu được sẽ chỉ là những tiếng ồn vô nghĩa.
1.1. Thị trấn Trung Quốc ở Hoa Kỳ.
Bạn đã đến thăm các thị trấn của Trung Quốc tại các thành phố lớn của Hoa Kỳ chưa? Thế hệ trẻ thì nói tiếng Anh trôi chảy, còn thế hệ cũ hiếm khi nói tiếng Anh. Người lớn tiếp tục suy nghĩ bằng tiếng mẹ đẻ của họ và do đó việc thẩm thấu hoặc tiếp thu tiếng Anh bị ngăn chặn vì tiếng mẹ đẻ của họ kiểm soát bản đồ ngôn ngữ của não và bảo vệ sự thống trị của nó. Mọi thứ người học nghe sẽ được hiểu bằng cách dịch chéo sang tiếng mẹ đẻ, nếu không, thứ tiếng nước ngoài đó sẽ nghe như tiếng ồn vô nghĩa.
1.2. Thâm nhập toàn diện trong ba tháng.
Việc “thâm nhập toàn diện” trong ba tháng có thể giúp ta trở nên tương đối thông thạo một ngoại ngữ được không?
Đối với một đứa trẻ, điều này có thể. Người lớn không thể học ngôn ngữ như trẻ em vì chúng có cơ chế học tập khác nhau như được giải thích trong bài viết này . Âm thanh của một ngôn ngữ mới trong sự “thâm nhập toàn diện” sẽ không có ý nghĩa gì đối với não của người trưởng thành; để bảo vệ não khỏi căng thẳng do quá trình lắng nghe không tự nhiên này gây ra, khả năng nghe của người lớn sẽ bị tắt sau vài phút.
1.3. Nhập vai ảo.
Nhập vai ảo là một loại ‘thâm nhập toàn diện’ mới xuất hiện gần đây khi hành trình nhập vai trực tuyến sao chép thực tế áo giống thật đến đáng kinh ngạc. Trái ngược với sự đắm chìm thực sự được hầu hết các nhà ngôn ngữ học coi là không thực tế do chi phí cao, các chuyến tham quan ngôn ngữ ảo ít tốn kém hơn; ví dụ như Fluentopia và Eduworldtours.
Tuy nhiên, các chuyến tham quan bằng ngôn ngữ ảo có một bất lợi lớn: thông thường, chúng kéo dài một giờ và diễn ra một hoặc hai lần một tuần theo hình thức tham quan nhóm. Với tần suất này, một chuyến tham quan ngôn ngữ ảo có thể dễ dàng biến thành một cuộc dao chơi để xem và nghe hơn là thực hành thâm nhập trong đó không có ngôn ngữ nào khác tồn tại. Ví dụ: nếu một chuyến tham quan theo nhóm ngôn ngữ bao gồm mười người học, thì thời gian mà mỗi người học sử dụng để giao tiếp là 1/10 tổng thời gian; 9/10 còn lại hoàn toàn là việc lắng nghe ngôn ngữ muốn học, nhưng sẽ bị phá vỡ bởi những người học khác, điều này phá hỏng mục đích của các chuyến tham quan ngôn ngữ. Thâm nhập có thể tối đa hóa sự lưu loát ở những người trưởng thành đã đạt đến trình độ trung cấp nhưng không thể phát triển thành thạo ở những người mới bắt đầu không có nền tảng trước đó.
1.4. Học tập nhập vai của Berlitz.
Berlitz là công ty giảng dạy ngôn ngữ lâu đời nhất trên thế giới đã sử dụng phương pháp học tập nhập vai trong 140 năm. Công ty viết trên trang web của mình: Bất cứ ai cũng có khả năng nói một ngôn ngữ khác. Theo truyền thống, cách tốt nhất để học là đi nước ngoài để thâm nhập vào môi trường ngôn ngữ và văn hóa mới, nhưng điều đó không phải lúc nào cũng thực tế hoặc hợp túi tiền đối với nhiều người.
Sẽ là không đúng nếu không tôn vinh những thành tựu to lớn của Berlitz trong quá khứ. Tuy nhiên, chúng ta cũng nên biết rằng phương pháp Berlitz đang biến mất và không thể được sử dụng để dạy 1,5 tỷ người học tiếng Anh, những người cần phương pháp sư phạm mới và công nghệ mới về kỹ năng ngôn ngữ đào tạo tiềm thức.
“Cách tốt nhất để học ngoại ngữ là đến nước ngoài”, nhiều nhà giáo dục tin rằng câu phát ngôn này không còn đúng nữa. Ví dụ, người sáng lập Phương pháp Antimoon viết:
“Người nhập cư ở Mỹ tiết lộ một sự thật mà nhiều người học ngôn ngữ thấy khá sốc: việc sống ở nước ngoài đơn giản sẽ không khiến bạn nói tốt ngôn ngữ của đất nước đó. Không cần phải học ngữ pháp tốt, phát âm tốt hoặc có vốn từ vựng lớn vì bạn có thể làm khá tốt mọi thư mà không cần đến những thứ đó trong cuộc sống hàng ngày. Ví dụ: bạn có thể bỏ qua tất cả “mạo từ” như “the, this” hay “a” khi nói tiếng Anh (“Give me apple”, “Watch is not good” – Hãy cho tôi táo, Đồng hồ đeo tay không tốt thay vì phải nói là “Give me an apple”, “The watch is not good”) và vẫn có thể mua sắm ở Mỹ hoặc Anh mà không gặp có vấn đề gì.
Marko Jukic, người đã viết trong bài báo của mình: “Thật không may, đắm mình trong ngữ cảnh không hẳn là một phương pháp hoàn hảo cho việc học có chủ ý. Đối với nhiều người điều này là không thể. Di chuyển đến một đất nước xa lạ trong một thời gian dài là khó khả thi. Thâm nhập toàn diện cũng không phải là hoàn hảo. Có rất nhiều người dành nhiều năm trong cuộc đời của họ, nếu không nói là hàng thập kỷ, sống ở nước ngoài, tiếp xúc với người nước ngoài, mà không thể học chúng thành thạo, thậm chí còn không biết nói. Thâm nhập toàn diện là một chiến thuật hữu ích, nhưng không phải là một chiến lược hoàn hảo.”
2. Đầu vào dễ hiểu – Comprehensive input.
Ông Stephen Krashen, một trong những nhà ngôn ngữ học và nhà nghiên cứu giáo dục được trích dẫn nhiều nhất trong việc tiếp thu ngôn ngữ thứ hai đã giải thích: “Chúng ta tiếp thu ngôn ngữ theo một cách duy nhất: khi chúng ta hiểu những gì mọi người nói và khi chúng ta hiểu những gì chúng ta đọc”. Krashen tuyên bố cách tiếp cận tự nhiên dựa trên lý thuyết rằng việc tiếp thu ngôn ngữ chỉ xảy ra khi học viên tiếp nhận được thông tin đầu vào có thể hiểu được. Trái ngược với việc tiếp thu như một quá trình tiềm thức, việc học tập có ý thức (nôm na là học thuộc lòng) không thể được sử dụng như một cách để nói tiếng nước ngoài một cách tự phát.
Tiến sĩ Stephen Krashen định nghĩa việc tiếp thu ngôn ngữ như sau: Tiếp thu ngôn ngữ là một quá trình tiềm thức; người tiếp nhận ngôn ngữ thường không nhận thức được thực tế rằng họ đang tiếp thu ngôn ngữ, nhưng chỉ nhận thức được thực tế rằng họ đang sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp. Năng lực có được từ việc tiếp thu ngôn ngữ này sẽ nằm trong tiềm thức.
Chúng ta thường không có ý thức về các quy tắc của ngôn ngữ mà chúng ta có được. Thay vào đó, chúng ta chỉ cảm thấy là cách nói đó đúng hay sai mà thôi. Nhiều câu được sử dụng tự nhiên với ngữ pháp và âm điệu đúng, hoặc cảm thấy đúng cũng như các lỗi ta cảm thấy sai, ngay cả khi chúng ta không biết rằng nó sai ở chỗ nào.
Thật không may, Krashen đã tạo ra chiến lược này từ những năm 80 mà không đưa ra bản đồ chi tiết về cách nào để có thể học kiểu tiếp nhận tiềm thức và cách nào sẽ bị cho là học có ý thức (theo kiểu học gạo). Do vậy, phương pháp nổi tiếng nhất đã không biến thành phương pháp giảng dạy phổ biến nhất.
Theo Krashen, khi ta nói (kết quả) thì không phải là ta thực hành; nói bằng ngôn ngữ thứ hai không dẫn đến việc tiếp thu ngôn ngữ! Sự khác biệt trong học tập kiểu tiếp nhận tiềm thức là cơ bản nhất trong tất cả các giả thuyết trong lý thuyết của Krashen. Mặc dù, Krashen được biết đến rộng rãi trong giới các nhà ngôn ngữ học và các nhà thực hành ngôn ngữ, hầu hết việc đào tạo ngôn ngữ được thực hiện đều thông qua học tập từ chương.
Điều này xảy ra vì việc học ngôn ngữ như một quá trình tiềm thức không được phát triển như một ứng dụng để tự đào tạo. Thật không may, lý thuyết tiếp nhận ngôn ngữ vẫn không thay đổi bất chấp những tiến bộ công nghệ hiện đại đã mở ra vô số khả năng mới nhưng không được đưa vào cách dạy cập nhật.
3. Tóm tắt.
Chúng ta thấy rằng cả ‘đầu vào toàn diện’ hay ‘đầu vào dễ hiểu’ đã chiếm được cảm tình của giáo viên và họ tiếp tục giảng dạy những gì chưa đúng và chưa hiệu quả. Amelia Friedman đã đưa ra một đánh giá rất bi quan về chất lượng của việc này trong bài viết của cô: “Sự thiếu hụt Kỹ năng ngôn ngữ của người Mỹ: Ít hơn một phần trăm người Mỹ trưởng thành ngày nay thành thạo ngoại ngữ mà họ đã học ở Mỹ”
Các phương pháp mà chúng ta sử dụng để học các ngôn ngữ mới là vấn đề chứ không phải người học. Ước tính có khoảng 1,5 tỷ người học tiếng Anh trên thế giới và con số này dự kiến sẽ vượt quá 2 tỷ vào cuối thập kỷ này. Thật không thực tế khi nói về ‘thâm nhập toàn diện’ hoặc ‘đầu vào dễ hiểu’ là những công cụ tốt nhất cho số lượng người học này.
Những người học ngày nay cần một phương pháp sư phạm mới và một công nghệ mới được triển khai trên điện thoại thông minh mà mọi người đều có ngày nay. Họ cần ‘đầu vào đa phương tiện dễ hiểu’ sẽ được mô tả trong phần 2 của bài viết này.
